اين مقاله توسط يك وكيل حرفه اي نوشته نشده كه تخصصي در طراحي وب براي وكلا داشته باشد، بلكه توسط مدير يك شركت توسعه وب موفق، كه بدون اخذ مدرك وكالت يا صرف بودجه براي استخدام يك وكيل كاركشته، صرفا بر اساس تجربيات متعدد نگاشته شده است. اما در توصيف اينكه چرا اين مقاله را نوشته ام، بايد بگويم، عقد قرارداد، متضمن اين است كه به خوبي ، تعاريف سرويس گيرنده و توسعه دهنده، از پروژه مشخص باشد و طرفين بدانند كه چه انتظاراتي از كل پروژه بايد داشته باشند.

من در اين مقاله در صدد آن هستم كه يك محدوده ي مسئوليت ها كه در اكثر توافق نامه هاي توسعه وب ثابت و تكرار شدني است را تعريف كنم كه صرفا بر اساس تجربه و دانش طراحي وب و صنعت توسعه نرم افزار به دست آورده ام. ممكن است، ديگران قراردادها و موافقت نامه هاي متفاوتي بنويسند ! اين مقاله براي كمك به كساني نوشته شده است كه مي خواهند بدانند كه براي شروع نوشتن يك توافقنامه توسعه وب، بايد از كجا شروع كنند. كافي است، 10 گام تنظيم قرارداد طراحي صفحات وب و توافقنامه توسعه نرم افزاري را تا پايان بخوانيد. پس بايد گفت : اجازه دهيد به پايان 10 قدم برسيد و سپس تصميم بگيريد.

1- محدوده خدمات

ابتدا مهم ترين جنبه از كل پروژه را شروع كنيد. دقيقا بنويسيد كه شما به عنوان توسعه دهنده نرم افزار، براي مشتري چه كاري انجام مي دهيد؟ فعلا به چند مورد عمومي اشاره مي كنم :

• آيا شما مسئول طراحي و برنامه نويسي هستيد؟

• وب سايت، چگونه و توسط، مسئول بازاريابي خواهد بود؟

• ميزباني وب سايت، زماني كه پروژه به اتمام رسيد بر عهده چه كسي است؟

2- قيمت و پرداخت

اينجا جايي است كه شما در صف مقابل با مشتري قرار داريد. بايد تعيين كنيد كه دقيقا شيوه پرداخت به چه شكلي است؟ آيا قيمت پروژه دقيق و مشخص است يا به شكل ساعتي كار خواهد شد؟ آيا پرداخت ها يكجا و در نقطه عطف پروژه، يعني زمان تحويل صورت خواهد پذيرفت يا به صورت قسطي و در اقساط مختلف، مبلغ اخذ خواهد شد. مستندات پرداخت و رديابي هزينه ها چيست؟ آيا پرداخت با درصد معيني به عنوان پيش پرداخت آغاز خواهد شد و سپس طي يك چرخه ماهانه، صورت حساب ها صادر مي گردد؟

3- مدت و فسخ

چه مدت طول خواهد كشيد تا موضوع قرارداد تحويل شود؟ بازه زماني اجراي قرارداد تا چه حد است و مجازات تاخير در اجرا به چه شكلي خواهد بود؟ مي توانند قرارداد خارج چه هستند؟ اين موضوع بسيار مهم است، به خصوص در مورد توافقنامه هاي توسعه وب، با كارآفرينان و راه اندازي سايتي كه مشمول ايده هاي بزرگ است. برخي از رئوس مطالب، ايده پردازي ها و برنامه ريزي براي گسترش درآمد و موفقيت كسب و كار، ممكن است هرگز به پايان نرسد. اما به عنوان توسعه دهنده، شما نيز داراي حق و حقوق خاصي هستيد. آيا كد توسعه داده شده در اختيار شماست يا كارفرما؟ آيا مي توانيد كار را به پايان برده و مالكيت معنوي آن را از آن خود كنيد؟ عوامل بسياري، مي توانند در اين زمينه موثر باشند، اما بايد هر دو سرويس گيرنده و توسعه دهنده را از اين معضل كه هرگز هرگز قادر به تكميل پروژه و تحويل نباشد محافظت كرد و نجات داد و آرزوهاي مشتري را در مقطعي از پروژه به پايان برد. بنابراين مدت زمان اجرا نيز بايد مشخص و دقيق باشد.

4- مالكيت معنوي

يكي از جنبه هايي كه نياز به اشاره دارد، مالكيت معنوي پروژه است. به طور معمول مشتري مي خواهد تمام مالكيت معنوي را از آن خود كند، از جمله كد منبع، تمام فايل هاي ديجيتال، اسناد و غيره. مالكيت معنوي بسيار مهم است، به ويژه در طراحي صفحات وب و پروژه هاي توسعه نرم افزارهاي آنلاين.

5- اطلاعات محرمانه

بسياري از مشتريان مايل هستند كه تمام اطلاعات موجود در يك پروژه توسعه نرم افزاري به عنوان بسيار محرمانه رد و بدل شده و به هيچ وجه فاش نشود. اين موضوع بايد در هر قراردادي، با تعيين جريمه اشاره گردد و به حدي از اطلاعات كه مي تواند فاش شود، اشاره گردد. آيا توسعه دهنده اي كه در حال كار كردن براي مشتري است مي تواند در طول دوره اجراي پروژه، از برخي از اطلاعات استفاده نمايند. بسياري از توسعه دهندگان از اطلاعات مشتريان كارفرما، به عنوان ابزار فروش براي نرم افزارهاي خود استفاده مي كنند! اين موضوعي است كه بايد به آن اشاره گردد.بايد اشاره شود كه اين اطلاعات تا چه زماني محرمانه است؟

6- گارانتي و سلب مسئوليت

داشتن گارانتي در توسعه نرم افزار و در اكثر پروژه هاي وب، يك كار استاندارد است. به طور معمول 30 تا90 روز گارانتي پس از اتمام كار، براي حل مشكلات آتي در نظر گرفته مي شود. در اين فاز از پروژه است كه جزئيات كوچك مانند دسترسي داشتن مشتري به سرور و به اشتباه پاك كردن فايل ها و ايجاد تغييرات ناخواسته پيش مي آيد. فكر مي كنم از برچسب روي محصولاتي از قبيل مبلمان و تشك خريد الگو بگيريد. اين برچسب ها مي گويند كه ضمانت نامه از درجه اعتبار ساقط است در صورتي كه مثلا برچسب آنرا جدا كرده باشيد. اين همان چيزي است كه شما مي توانيد در اين زمينه استفاده نماييد. گارانتي را در شرايط خاص و شرايط با تكذيب نامه هاي خاص، تنظيم نماييد.

7- محدوديت مسئوليت

اين بخش از قرارداد بسيار مهم و حياتي است و در آن، توسعه دهنده صراحتا مي گويد كه در قبال هر گونه ضرر و زيان مربوط به هزينه هاي توسعه نرم افزار يا ساير زيان هاي اقتصادي، به شكل مستقيم يا غير مستقيم هيچگونه مسئوليتي ندارد. برخي تجارب نشان مي دهد كه برخي از مشتريان موفقيت يا عدم موفقيت ايده آنلاين خود را از قبل توسعه دهنده مي دانند! اين در حالي است كه فرد توسعه دهنده صرفا موظف به انجام تعهدات خود است، نه موفقيت يا عدم موفقيت ايده! اين بند موجب مي شود تا از مسائلي كه در آينده پيش خواهد آمد و اگر ايده اي موفق نمي شود كه مشتري فكر مي كند مربوط به توسعه دهنده است، به ويژه در مواردي كه توسعه دهنده كنترل آن را در دست ندارد، جلوگيري مي كند. همچنين، در طول پروژه به خودي خود، اگر به هر دليلي سوخت سرمايه به وجود آمد، اين بند شما را به عنوان يك توسعه دهنده حفظ خواهد كرد.

8- ارتباط تجاري طرفين

اطمينان حاصل كنيد كه سرويس گيرنده و توسعه دهندگان درك صحيحي در موضوع رابطه تجاري شان دارند. آيا اين رابطه يك همكاري توسعه نرم افزاري است؟ آيا اين صرفا يك استخدام برنامه نويس براي توسعه نرم افزار است؟ آيا رابطه مشتري و فروشنده است؟ اين بخش نياز به پر رنگ كردن دارد تا مطمئن شويم كه روابط تجاري، براي طرفين قابل درك است.

9- استخدام توسعه دهنده

بسياري از توسعه دهندگان فكر مي كنم هرگز در اين مورد، نيانديشيده اند، اما وجود داشته اند مواردي كه مشتريان در بين اجراي پروژه، تصميم به استخدام توسعه دهنده جديد، در طول يا پس از تكميل پروژه مي نمايند. البته اين كار جنبه هاي منفي زيادي براي توسعه دهنده قبلي دارد. به همين دليل است كه اشاره به استخدام توسعه دهنده جديد، بسيار حياتي است. بايد مشخص گردد كه اگر چنين اتفاقي افتاد، حوزه تعهدات توسعه دهنده قبلي تا كجاست.معمولا در قراردادها بين 2 تا 5 سال، اين كار را ممنوع مي كنند.

10- توافق نامه

اين پايان سند است كه اساسا بايد گفت كه كل سند و ويژگي هاي آن، تحت همين سند قرارداد قرار داشته و هيچ چيز پس از آن جايگزين نمي شود. در اين بخش، نمايندگان مشتري و توسعه دهندگان و محل امضاء ايشان، علاوه بر تاريخ عقد قرارداد مورد اشاره قرار خواهد گرفت.

اين 10 گام براي نوشتن يك قرارداد طراحي صفحات وب موفق و قرارداد توسعه نرم افزاري يا توافقنامه داخلي خواهد بود. اين نوع قرارداد اطمينان خاطر به هر دو سرويس گيرنده و توسعه دهندگان مي دهد و راه اعتماد به ادامه مسير را هموار مي كند.

برخي از مشتريان ممكن است تعجب كنند، هنگامي كه با يك قرارداد با اين تعداد صفحات مواجه مي شوند ولي بايد به ايشان توضيح داده شود كه تنظيم چنين سندي لازم است، تا آنها را به عنوان يك مشتري و شما به عنوان يك توسعه دهنده محافظت كرده و در هيچ شرايطي، درگيري هاي ناخواسته اي بين طرفين پيش نيايد. البته اگر مشتري شما راضي به امضاي چنين سندي نبد به شما توصيه مي كنم كه قرارداد ديگير با ايشان نبنديد، چرا كه در دراز مدت شما را دچار چالش هاي بيشتري كرده و سودي از اين پروژه عايد شما نمي شود.